sobota, 18 kwietnia 2020

Uprawa ziemniaka



Istnieje wiele czynników, które w dużej mierze decydują o powodzeniu uprawy ziemniaków, niezależnie od kierunku produkcji. Do najważniejszych zaliczyć można wielkość sadzeniaków, stan fizjologiczny bulw oraz zdrowotność. Nieodpowiednie przygotowanie bulw na przedwiośniu przynosi negatywne skutki podczas trwania sezonu wegetacyjnego. Znacząco pogarsza nie tylko wielkość uzyskanego plonu, ale przede wszystkim wpływa na jakość zbieranych bulw.
Do zabiegów, które poprzedzają sadzenie ziemniaków oraz stanowią nieodzowny element produkcji należą pobudzanie oraz podkiełkowywanie.

Jak „pobudzić” ziemniaki?

Pierwszą czynnością, jaką powinno się wykonać, jest przesortowanie bulw, które posłużą jako sadzeniaki. Odrzucenie bulw chorych, zgnitych lub przemarzniętych zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju i rozprzestrzeniania się patogenów grzybowych i bakteryjnych. W celu zabezpieczenia ziemniaków przed przymrozkami, luźno ułożone, przesortowane bulwy należy przykryć. Dodatkowymi warunkami, które należy spełnić przy pobudzaniu ziemniaków są: 80 % wilgotność powietrza, temperatura 2-3 tygodnie, dostęp światła (niekoniecznie).  Pobudzanie ma na celu przyspieszenie rozwoju kiełków świetlnych, które po 2-3 tygodniach od rozpoczęcia zabiegów osiągną długość 1-2 mm. Ponadto, jest sposobem na sprawdzenie zdolności i siły kiełkowania sadzeniaków. Przy uzyskanej długości kiełków nie ma obawy, że zostaną obłamane podczas transportu czy sadzenia. Jednak w warunkach wysokiej wilgotności, niskiej temperatury na wiosnę oraz dużej zwięzłości i uwilgotnienia gleb, kiełki mogą zostać porażone przez grzyby, np. Rizoctonia solani , sprawcę ryzoktoniozy ziemniaka. Chemiczne zaprawianie bulw na wiosnę to jeden ze sposobów na ograniczenie rozwoju rizoktoziony na plantacji. Wykonuje się je jednak przed pobudzaniem, po to, aby zastosowany preparat nie ograniczył rozwoju kiełków świetlnych.

Kiedy podkiełkowywanie?

Podkiełkowywanie ziemniaków zalecane jest w uprawie ziemniaków na wczesny zbiór, produkcji nasiennej oraz wszędzie tam, gdzie zaraza ziemniaka stanowi duże zagrożenie. Zabieg ten zwiększa plonowanie nawet o 20%, a zbiór odbywa się średnio o 3 tygodnie wcześniej. Podkiełkowywanie należy rozpocząć na 3- 5 tygodni przed planowanym sadzeniem. Przesortowane ziemniaki układa się w ażurowych skrzyniach, w ilości ok 10-15 kg, w 2-3 warstwach. Skrzynie umieszcza się kolejno na siebie po to, aby składowane bulwy miały ciągły dostęp do powietrza. Wymagane warunki podkiełkowywania bulw to: 10- 12 h dostęp światła, temperatura 10-15 OC, 70-80 % wilgotność powietrza. Zabieg stymuluje rozwój kiełków świetlnych, które po upływie niezbędnego czasu osiągną długość 15- 20 cm. Dodatkowo, na bulwie widoczne będą związki pierwszych listków i korzeni.

Podział na frakcje

Frakcję sadzeniaków tworzą bulwy o średnicy większej niż 25 mm. Wyróżnia się następujący podział na frakcje: 25-45, 35-55, 40-60, 45-65, 50-70, 60-80 mm. Różnica pomiędzy wymiarami sadzeniaków należących do jednej frakcji powinna być jak najmniejsza. Klasyfikacja wielkości bulw podpowiada rolnikowi, jaką gęstość sadzenia należy przyjąć, aby uzyskać jak największy plon. Im większe sadzeniaki, tym powinno się je sadzić rzadziej. Dodatkowo, wyszczególnienie frakcji wskazuje na ich kierunek użytkowania, tj. bulwy jadalne powinny mieć średnicę większą niż 35 mm, przeznaczone na frytki powyżej 55 mm, sadzeniaki więcej niż 25 mm a mniej niż 55mm.

Obsada

Wraz ze wzrostem wielkości sadzeniaka rośnie jego masa. Duże sadzeniaki charakteryzują się większą liczbą oczek, a co za tym idzie, wykształcają więcej łodyg. Rolnik, chcąc uzyskać optymalną obsadę roślin na 1m2, powinien sprawnie sterować gęstością wysadzania sadzeniaków, biorąc pod uwagę ich wielkość. Optymalną obsada roślin na hektarze, z uwzględnieniem wielkości frakcji oraz kierunku użytkowania, powinna wynosić
  • 50-80 tys./ha w produkcji nasiennej,
  • 45-50 tys./ha w uprawie odmian wczesnych zbieranych na wczesny zbiór,
  • 40-50 tys./ha w uprawie ziemniaków jadalnych i przemysłowych,
  • 28-37 tys./ha w uprawie ziemniaków przeznaczonych na frytki i chipsy.
Do zmian, które zachodzą na wskutek wzrostu pędów w strukturze plonu, należą: duży plon całkowity, zwiększona ilość bulw małych i drobnych, malejący udział bulw dużych i bardzo dużych.

Gęstość sadzenia

Sadząc ziemniaki, rolnik powinien umieścić bulwy w glebie na takiej samej głębokości oraz odległości od siebie, zachowując przyjętą rozstawę międzyrzędzi. Prawidłowe sadzenie warunkuje powodzenie kolejnych zabiegów agrotechnicznych, wykonywanych w sezonie wegetacyjnym. Czynniki, które należy wziąć pod uwagę, określając optymalną gęstość sadzenia  to: uwarunkowania klimatyczno- glebowe, wielkość sadzeniaków, kierunki użytkowania oraz odmiany. Gleby słabe, piaszczyste z niewielką ilością opadów w ciągu całego sezonu wegetacyjnego wymagają rzadszej obsady. Na stanowiskach zasobnych w składniki pokarmowe, o większych opadach powinno się sadzić gęściej. Wielkość międzyrzędzi dopasowana jest do szerokości kół ciągników i innych maszyn rolniczych, a także wielkości sadzeniaków. W większości krajów europejskich stosuję się rozstawę 75cm. Aktualnie dąży się do zwiększania szerokości międzyrzędzi, nawet do 90 cm. Wynika to z wzrastających wymagań jakościowych, jakie stawiają producenci żywności przetworzonej oraz konsumenci.

Głębokość sadzenia

Podstawowa reguła określająca głębokości sadzenia brzmi: „średnica sadzeniaka + 1-2 cm, mierząc od wyrównanej powierzchni sadzenia i szczytowej części bulwy”.  Czynnikami, które wpływają na prawidłowość tego zabiegu są: wilgotność i rodzaj gleby. Gleby suche wymagają głębszego sadzenia. Płytko umieszczone bulwy są bardziej podatne na porażenie zarazą ziemniaka oraz szybko się zielenieją. Zwiększenie głębokości sadzenia nawet o 1 cm może przynieść wiele niepożądanych skutków takich jak: opóźnienie wschodów, rozdrobnienie bulw, zagrożenie ryzoktoniozy ziemniaka.

Kiedy sadzić ziemniaki?

Oznaką fenologiczną, wskazującą na optymalny termin sadzenia ziemniaków, jest kwitnienie mniszka lekarskiego. Temperatura gleby na głębokości 10 cm osiąga wówczas 6- 8 OC.  Dla ziemniaków podkiełkowanych wartość temperatury może być nieco niższa, tj. 5-8 OC . Zróżnicowanie warunków termicznych w Polsce sprawia, że optymalne terminy sadzenia dla poszczególnych rejonów nie są jednakowe. Najwcześniej ziemniaki posadzimy na Dolnym Śląsku ( 2. Dekada kwietnia, najpóźniej na Suwalszczyźnie (3. Dekada kwietnia i 1. Dekada maja). Termin sadzenia powinno się dostosowywać do rodzaju gleb w gospodarstwie. Stanowiska szybko nagrzewające się, z glebami lekkimi wymagają przyspieszenia sadzenia. 
Ponadto, dużym problemem w uprawie ziemniaków na wczesny zbiór są pojawiające się w drugiej dekadzie maja przymrozki, które obniżają ich plonowanie. Terminowe  sadzenie sprawia, że rośliny ukorzeniają się głębiej, lepiej wykorzystują zimowe zapasy wody oraz składników pokarmowych.
 Opóźnienie terminu sadzenia powoduje przesunięcie całego sezonu wegetacyjnego ziemniaka na okres rozwoju i inwazji patogenów, np. zarazy ziemniaka. Późniejszy, w porównaniu do optymalnego termin sadzenia (2 tygodnie) może przyczynić się do spadku plonowania wielu odmian, nawet o 10 t/ha. Bulwy posadzone później mają gorszą jakość przechowalniczą. Wzrasta w nich poziom niepożądanych cukrów redukujących, zaś zawartość suchej masy spada. Ponadto, miąższ takich ziemniaków ma większe skłonności do ciemnienia.
Aby produkcja ziemniaków była rentowna, rolnik musi podejmować wiele decyzji, które zależą nie tylko od możliwości ekonomicznych gospodarstwa. Jego działania powinny być ściśle skorelowane z warunkami panującymi w sezonie wegetacyjnym. Dlatego też, jednym  z najważniejszych aspektów w uprawie ziemniaków jest sadzenie. Wysoki potencjał plonotwórczy rośliny zapewnić mogą: kwalifikowany materiał sadzeniakowy, stan bulw oraz ostrożne, prawidłowo wykonane sadzenie ziemniaków. Wzajemne uzupełnianie postępu biologicznego i technicznego są siłą napędową zmian dokonujących się w agrotechnice.
https://www.rynek-rolny.pl/artykul/sadzenie-ziemniakow-zgodne-z-zasadami-jak-i-kiedy-zobacz.html?page=2